Το μεγάλο ενδιαφέρον Ρώσων πολιτών και εκδοτών για την ελληνική λογοτεχνία έγινε εμφανές στο πλαίσιο της 32η Διεθνούς Έκθεσης βιβλίου της Μόσχας.
Με αφορμή το παγκόσμιο συνέδριο του IBBY (International Board on Books for Young People) που ταξιδεύει από την Αθήνα (διοργάνωση 2018) στη Μόσχα (διοργάνωση 2020) και το Έτος Λογοτεχνίας Ελλάδας- Ρωσίας, το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, άνοιξε τη συζήτηση για τις λογοτεχνικές σχέσεις και ανταλλαγές μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας ειδικότερα στον τομέα του παιδικού βιβλίου.
Από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Ευγένιο Τριβιζά οι Ρώσοι μαθαίνουν τους Έλληνες συγγραφείς και αντίστοιχα, από τον Ντοστογιέφσκι, έως τον Μαγιακόφσκι, οι Έλληνες εισάγονται στη ρωσική λογοτεχνία.
«Υπάρχει μια εκατέρωθεν βούληση να έρθουμε σε επαφή με την εκδοτική και σύγχρονη λογοτεχνική κουλτούρα. Μας ενδιαφέρει επίσης τι γράφουν σήμερα οι Ρώσοι. Στο ελληνικό κοινό υπάρχει ενεργό το ενδιαφέρον για τους Ρώσους κλασικούς. Αξίζει να σημειώσουμε ότι στην Ελλάδα τα τελευταία τρία χρόνια έχουμε πάνω από 100 επανεκδόσεις Ρώσων κλασικών. Την ίδια στιγμή 10 νέοι τίτλοι θα μεταφραστούν άμεσα στη Μόσχα», επισήμανε στο Sputnik η συντονίστρια της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης Νόπη Χατζηγεωργίου, η οποία κάνει επίσης το συντονισμό των ελληνικών περιπτέρων της στο εξωτερικό.
«Έχει δημιουργηθεί μια νέα κατάσταση στις ελληνορωσικές λογοτεχνικές σχέσεις που πιστεύουμε ότι θα μας οδηγήσει στα καλύτερα αποτελέσματα. Φέτος δώσαμε μια έμφαση και στην ελληνική παιδική λογοτεχνία και θέλαμε να την παρουσιάσουμε στους Ρώσους ακριβώς γιατί τους εντυπωσίασε», πρόσθεσε.
«Γεμίσαμε μια μεγάλη αίθουσα με κόσμο, κάτι που δεν περιμέναμε. Οι Ρώσοι έδειξαν μεγάλλο ενδιαφέρον για αυτό», τόνισε στο Sputnik από την πλευρά του ο Διονύσιος Μαρούλης, επισκέπτης καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (τμήμα Φιλολογίας).
Ο καθηγητής παρουσίασε δύο ελληνικές υποψηφιότητες για το διεθνές βραβείο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν 2020 (σ. σ η τελετή θα διοργανωθεί στη Μόσχα), Μαρία Παπαγιάννη για τη συγγραφή και Ίριδα Σαμαρτζή για την εικονογράφηση καθώς και μια ανασκόπηση της εξαιρετικά επιτυχημένης διοργάνωσης του συνεδρίου του ΙΒΒΥ στην Αθήνα το 2018 όπου βρεβεύτηκε ο Ρώσος εικονογράφος Ιγκορ Ολεϊνίκοφ.
Παράλληλα, τονίστηκε το ενδιαφέρον για τη σύγχρονη λογοτεχνία.
«Εμείς συμμετέχουμε στη Μόσχα τα τελευταία τέσσερα χρόνια και μπορώ να πω ότι από την πρώτη στιγμή οι Ρώσοι πραγματικά αγκάλιασαν με πολύ αγάπη, περιέργεια και ενδιαφέρον τα ελληνικά βιβλία. Μας λένε: θέλουμε να μάθουμε την καινούργια Ελλάδα, μέσα από τη σύγχρονη λογοτεχνία».
Η «Οδύσσεια» της ελληνικής λογοτεχνίας στη Ρωσία
Οι λογοτεχνικές σχέσεις Ελλάδας- Ρωσίας είχαν «χαλαρώσει» πλήρως τα προηγούμενα χρόνια, όπως μας λέει η Νόπη Χατζηγεωργίου, ωστόσο, κατά την άποψή της, η συμφωνία ελληνικής και ρωσικής κυβέρνησης στα τέλη του 2018 και οι έδρες ελληνικών σπουδών στα ρωσικά πανεπιστήμια διευκολύνουν και τροφοδοτούν τη διαδικασία.
«Οι συγγραφείς που μεταφράστηκαν στα μέσα του 20ου αιώνα ήταν στρατευμένοι αριστεροί λογοτέχνες. Υπήρχε ενεργός τότε ο σύνδεσμος του Κομμουνιστικού Κόμματος με τη Ρωσία και συνέβαλλε σε αυτό. Στις αρχές τις δεκαετίας του ‘80 ατόνησαν οι μεταφράσεις. Παρατηρούμε ένα τεράστιο κενό από τότε έως το 2016. Τότε πήγαμε ως τιμώμενη χώρα στη Ρωσία και μεταφράστηκε «Το καπλάνι της βιτρίνας» της Άλκης Ζέη και επανεκδίδεται ο «Μαύρος γάτος» του Ευγένιου Τριβιζά. Τότε ξεκίνησαν πάλι οι επαφές μας με τους Ρώσους εκδότες. Υπάρχει μια αλληλεπίδραση με εκατέρωθεν ταξίδια» επισημαίνει η Ν Χατζηγεωργίου.
Και προσθέτει:
«Υπάρχουν οι έδρες ελληνικών σπουδών στο Λομόνσωφ της Μόσχας και στην Αγία Πετρούπολη που έχουν δημιουργήσει ομάδες φοιτητών που ασχολούνται με τη μετάφραση. Υπάρχει μια σημαντική δουλειά πάνω στην οποία πατάμε και βασιζόμαστε. Σημαντικό ρόλο σε αυτό έπαιξε η συμφωνία ανάμεσα στον Βλαντίμιρ Πούτιν και τον Αλέξη Τσίπρα, όπου εντάσσεται το έτος γλώσσας και λογοτεχνίας. Εγκρίνονται μεταφραστικά προγράμματα για την ενίσχυση και την ανταλλαγή λογοτεχνικών κειμένων. Αυτή η συγκυρία μας οδήγησε σε ένα καλό αποτέλεσμα».
Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι πρόσφατα η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη επαναβεβαίωσε το ενδιαφέρον της χώρας μας για τις μεταφράσεις λογοτεχνικών έργων, μιλώντας στο Sputnik.
Τα πρώτα έργα που έχουν δρομολογηθεί προς μετάφραση είναι «Το φως του λύκου» της Ζυράννας Ζατέλη καθώς και κάποια διηγήματα του Γιώργου Ιωάννου.
«Θα γίνει σύνθεση διηγημάτων του, καθότι οι Ρώσοι αγαπούν το μεγάλο σε έκταση βιβλίο» αναφέρει η Ν. Χατζηγεωργίου και υπογραμμίζει:
«Μετά την επίσημη ανακοίνωση των 10 τίτλων που θα μεταφραστουν στη Ρωσία από την αρμόδια κρατική επιτροπή, ευελπιστούμε ότι αυτό θα φέρει νέες συνεργασίες. Κυρίως το ότι θα παρακινήσει τους Ρώσους εκδότες να αναζητήσουν και μόνοι τους να ψάξουν και να βρουν τι συμβαίνει στην ελληνική λογοτεχνία και τι ενδιαφέρει αυτούς και το ρωσικό κοινό».
Από την Αθήνα στη Μόσχα: Το Ελληνικό παιδικό βιβλίο ταξιδεύει
Στην εκδήλωση παρουσιάστηκαν πιο πολυμεταφρασμένα ελληνικά παιδικά βιβλία των τελευταίων ετών και η ανοδική διεθνής απήχηση τους από τη Νόπη Χατζηγεωργίου.
«Πρέπει να πούμε ότι πραγματικά το παιδικό βιβλίο τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει μια εντυπωσιακή άνθιση ως προς τις μεταφράσεις του στο εξωτερικό. Πρόκειται για 50 μεταφρασμένα παιδικά βιβλία τα τελευταία δύο χρόνια, ένα σημαντικός αριθμός για τα ελληνικά δεδομένα. Έχουμε εξαιρετικούς συγγραφείς και εικονογράφους.
Ειδικά φέτος, ξεκίνησαν οι Ρώσοι να δίνουν και αυτοί έμφαση στο παιδικό βιβλίο. Σε δύο χρόνια θα έχουν και αυτοί έκθεση παιδικού βιβλίου. Αυτό το κλίμα που δημιουργείται μας ευνοεί και μας ενδιαφέρει», προσθέτει η Ν. Χατζηγεωργίου.
«Η παιδική λογοτεχνία διαπρέπει και στην Ελλάδα και στη Ρωσία και καλό είναι να γίνουν περισσότερες μεταφράσεις ελληνικών και ρωσικών παιδικών βιβλίων αντίστοιχα», επισημαίνει ο Δ. Μαρούλης.
Έχοντας διατελέσει τα προηγούμενα οκτώ χρόνια καθηγητής στο πανεπιστήμιο Λομονόσωφ και στο πανεπιστήμιο Διεθνών Σχέσεων, με αντικείμενο την ελληνική γλώσσα και τη λογοτεχνία επισημαίνει τη σημαντική αποστολή των ανθρώπων του πνεύματος:
«Τόσο οι Ρώσοι όσο και οι Έλληνες έχουν αγάπη στο καλό βιβλίο. Άρα λοιπόν αποστολή όσων σχετιζόμαστε όλα αυτά, καθηγητών εκδοτών , ανθρώπων του πνεύματος κλπ να προσπαθούμε να καλλιεργούμε το συνειδητό αναγνώστη που ψάχνει το καλό βιβλίο που θα του προσφέρει αισθητική απόλαυση».
Την ίδια στιγμή τόνισε ότι «μεγάλη τιμή ήταν επίσης και η παρουσία του γ.γ. Σύγχρονου Πολιτισμού, Νικόλαου Γιατρομανωλάκη, ο οποίος βρέθηκε στη ρωσική πρωτεύουσα ως εκπρόσωπος του υπουργείου Πολιτισμού».
«Ευχαριστώ επίσης την Έλενα Πατάκη από τις ομώνυμες εκδόσεις για την προσφορά της σε αυτήν την έκθεση».
Από την πλευρά της, η Νόπη Χατζηγεωργίου προανήγγειλε σημαντικές εκδηλώσεις την επόμενη χρονιά στη Μόσχα:
«Του χρόνου θα κλείσουμε εμείς το έτος γλώσσας και λογοτεχνίας στη Μόσχα. Θα έχουμε μεγάλη παρουσία στο ελληνικό περίπτερο με πολλές εκδηλώσεις και σημαντικούς καλεσμένους».
